NSDL IPO: भारतीय भांडवल बाजारातील एक महत्त्वाचा टप्पा

NSDL IPO: भारतीय भांडवल बाजारातील एक महत्त्वाचा टप्पा

NSDL IPO: भारतीय भांडवल बाजारातील एक महत्त्वाचा टप्पा

‘नॅशनल सिक्युरिटीज डिपॉझिटरी लिमिटेड’ (NSDL) – एक नाव, जे आपल्या देशातील शेअर बाजाराचा ‘कणा’ मानलं जातं. २७ वर्षांचा भक्कम अनुभव, ३०० कोटींहून अधिक डिमॅट खात्यांचं व्यवस्थापन आणि ५१० लाख कोटींच्या किंमतीची मालमत्ता सांभाळणारी ही संस्था आता शेअर बाजारात स्वतःचं नाव कोरण्यास सज्ज झाली आहे.

भारतीय भांडवल बाजारात नॅशनल सिक्युरिटीज डिपॉझिटरी लिमिटेड (NSDL) च्या बहुप्रतीक्षित प्रारंभिक सार्वजनिक ऑफर (IPO) ची चर्चा सध्या जोरात सुरू आहे. NSDL हा भारतातील सर्वात जुना आणि सर्वात मोठा डिपॉझिटरी आहे, जो आपल्या आर्थिक पायाभूत सुविधांमध्ये मध्यवर्ती भूमिका बजावतो. या IPO मुळे केवळ NSDL च्या भागधारकांनाच नव्हे, तर भारतीय शेअर बाजारात गुंतवणूक करू इच्छिणाऱ्या सामान्य गुंतवणूकदारांनाही एक नवीन संधी मिळत आहे.

या लेखात NSDL च्या व्यवसायाचे स्वरूप, त्याचे महसूल मॉडेल, मागील काही वर्षांतील आर्थिक कामगिरी, IPO चे तपशील आणि भविष्यातील वाढीच्या संधींचा सखोल अभ्यास करण्यात आला आहे, जेणेकरून गुंतवणूकदारांना या IPO मध्ये गुंतवणूक करावी की नाही, याचा योग्य निर्णय घेण्यास मदत होईल.

NSDL चा व्यवसाय आणि महसूल मॉडेल

NSDL ची स्थापना ८ नोव्हेंबर १९९६ रोजी झाली, जी भारतातील पहिली आणि सर्वात मोठी डिपॉझिटरी आहे. याचे मुख्य कार्य म्हणजे शेअर्स, बॉण्ड्स आणि इतर सिक्युरिटीज भौतिक स्वरूपात न ठेवता, त्यांना इलेक्ट्रॉनिक किंवा डिमॅट स्वरूपात सुरक्षित ठेवणे. हे बँकेतील बचत खात्याप्रमाणेच काम करते, जिथे पैसे जमा केले जातात, त्याचप्रमाणे NSDL डिमॅट खात्यांमध्ये सिक्युरिटीज इलेक्ट्रॉनिक स्वरूपात ठेवल्या जातात. यामुळे सिक्युरिटीजची जलद हस्तांतरण होते, कारण मालकी केवळ लेजर एन्ट्रीद्वारे बदलली जाते, ज्यामुळे कागदपत्रे हाताळण्याचा वेळ आणि धोका कमी होतो.

NSDL गुंतवणूकदार, स्टॉक ब्रोकर्स, वित्तीय संस्था आणि सिक्युरिटीज जारी करणाऱ्या कंपन्यांना विविध सेवा पुरवते. यामध्ये डिमॅट खात्यांचे व्यवस्थापन, ट्रेडिंग सेटलमेंटसाठी हस्तांतरण, कॉर्पोरेट ऍक्ट्स (उदा. बोनस शेअर्स, राइट्स इश्यू, लाभांश वितरण), सिक्युरिटीजचे गहाण ठेवणे (hypothecation), आणि सिक्युरिटीज कर्ज आणि देणे (borrowing and lending) यांचा समावेश आहे. NSDL प्रामुख्याने आपल्या डिपॉझिटरी पार्टिसिपंट्स (DPs) कडून शुल्क आकारून महसूल मिळवते, जे पुढे त्यांच्या ग्राहकांकडून (गुंतवणूकदारांकडून) शुल्क घेतात.

आर्थिक वर्ष २०२५ मध्ये, NSDL च्या एकूण ऑपरेटिंग महसुलापैकी ५०.६९% (७१९.९३ कोटी रुपये) बँकिंग सेवांमधून, तर ४३.५६% (६१८.९४ कोटी रुपये) डिपॉझिटरी सेवांमधून आला आहे. डिपॉझिटरी कंपन्या प्रामुख्याने सिक्युरिटीजच्या देखभालीसाठी आणि हस्तांतरणासाठी ओळखल्या जातात. मात्र, NSDL च्या महसुलातील बँकिंग सेवांचा मोठा वाटा हे दर्शवतो की कंपनी केवळ डिमॅट खात्यांच्या संख्येवर किंवा व्यवहारांच्या प्रमाणावर अवलंबून नाही. NSDL ची वित्तीय परिसंस्थेतील (financial ecosystem) सखोल भूमिका, ज्यात बँका आणि मोठ्या वित्तीय संस्थांसाठी सेटलमेंट आणि इतर पायाभूत सुविधांचा समावेश असतो, यामुळे कंपनीला अधिक स्थिर आणि सुरक्षित महसूल मिळतो. हा महसूल प्रवाह केवळ किरकोळ व्यापाराच्या चढ-उतारांवर अवलंबून नसून, तो कंपनीच्या व्यवसायाला अधिक गुणवत्ता आणि लवचिकता प्रदान करतो.

फायनान्शियल मॉडल – प्रत्येक व्यवहारातून मिळतो उत्पन्नाचा प्रवाह

NSDL चे उत्पन्न विविध स्रोतांतून येते:

  • वार्षिक देखभाल शुल्क (AMC): प्रत्येक डिमॅट खात्यावर घेतले जाणारे शुल्क.
  • व्यवहार शुल्क (Transaction Fees): प्रत्येक डेबिट किंवा क्रेडिट इन्स्ट्रक्शनसाठी आकारलं जाणारं शुल्क.
  • कॉर्पोरेट सेवा: कंपन्यांसाठी AGM, e‑voting, dividend distribution यांसारख्या सेवा.
  • डिजिटल सेवा: PAN, आधार, NPS साठीची IT सेवा – NSDL ही Protean eGov ची मूळ कंपनीही आहे.

या सगळ्या सेवा एनएसडीएलला निरंतर आणि वाढतं उत्पन्न मिळवून देतात

मागील ५-१० वर्षांतील वाढ आणि आर्थिक कामगिरी

NSDL ने मागील काही वर्षांत सातत्यपूर्ण आर्थिक वाढ दर्शविली आहे. भारतीय भांडवल बाजाराच्या वाढीमुळे आणि डिमॅट खात्यांच्या संख्येत झालेल्या प्रचंड वाढीमुळे NSDL ला मोठा फायदा झाला आहे.

आर्थिक वर्ष २०२० ते २०२४ पर्यंत, NSDL च्या एकूण उत्पन्नात २२.४% चा ५ वर्षांचा चक्रवाढ वार्षिक वाढ दर (CAGR) दिसून येतो, तर नफ्यात २४.३% चा CAGR आहे. आर्थिक वर्ष २०२५ मध्ये, कंपनीने १,४२०.१५ कोटी रुपयांचा महसूल आणि ३४३.१२ कोटी रुपयांचा कर-पश्चात नफा (PAT) नोंदवला आहे. आर्थिक वर्ष २०२५ च्या तिसऱ्या तिमाहीत, NSDL चा एकत्रित निव्वळ नफा २९.८२% नी वाढून ८५.८ कोटी रुपये झाला, तर एकूण उत्पन्न १६.२% नी वाढून ३९१.२१ कोटी रुपये झाले.

Table 1: NSDL ची आर्थिक कामगिरी (FY20-FY25)

आर्थिक वर्ष (FY)महसूल (Revenue) (कोटी रु.)नफा (PAT) (कोटी रु.)EBITDA (कोटी रु.)निव्वळ मूल्य (Net Worth) (कोटी रु.)प्रति शेअर उत्पन्न (EPS) (रु.)ROE (%)बुक व्हॅल्यू प्रति शेअर (रु.)
FY2057125834075712.9017.138
FY214271842469189.1817.046
FY22486211282127210.5416.664
FY2338917623410808.8119.254
FY24473258340150912.9017.175
FY251420.15343.12N/AN/A17.1617.0N/A

भारतात डिमॅट खात्यांची संख्या अभूतपूर्व वेगाने वाढली आहे. मार्च २०२० मध्ये ४.१ कोटी असलेली एकूण डिमॅट खाती ऑगस्ट २०२४ पर्यंत १७.१ कोटींवर पोहोचली आहेत, म्हणजेच ४ वर्षांत ४ पटीने वाढ झाली आहे. NSDL कडे ऑगस्ट २०२४ पर्यंत ३.७६ कोटी डिमॅट खाती होती, तर सेंट्रल डिपॉझिटरी सर्व्हिसेस लिमिटेड (CDSL) कडे १३.३४ कोटी खाती होती. खात्यांच्या संख्येत CDSL आघाडीवर असले तरी, मालमत्ता व्यवस्थापनात (Assets Under Custody – AUC) NSDL आघाडीवर आहे, ज्याचे मूल्य ५.९ ट्रिलियन डॉलर आहे, तर CDSL चे AUC ९२८ अब्ज डॉलर आहे.

डिमॅट खात्यांच्या संख्येत CDSL ची आघाडी असतानाही, NSDL चे AUC मध्ये असलेले वर्चस्व हे एक महत्त्वाचे पैलू दर्शवते. हे सूचित करते की NSDL प्रामुख्याने मोठ्या संस्थात्मक गुंतवणूकदार आणि उच्च-मूल्याच्या खात्यांना सेवा देते. हे ग्राहक, जरी संख्येने कमी असले तरी, मोठ्या प्रमाणात मालमत्ता धारण करतात, ज्यामुळे NSDL साठी प्रति खाते उच्च महसूल आणि अधिक स्थिर महसूल प्रवाह सुनिश्चित होतो. मोठ्या संस्थात्मक ग्राहकांवर लक्ष केंद्रित केल्याने कंपनीच्या महसुलाची गुणवत्ता वाढते आणि ते केवळ किरकोळ खात्यांच्या वाढीवर अवलंबून राहत नाही.

गेल्या ५ ते १० वर्षांतील विकास – स्थिरतेपासून वेगवान विस्ताराकडे

गेल्या दशकभरात भारतात गुंतवणुकीबाबत जनजागृती वाढली आणि त्याचा फायदा NSDL ला मोठ्या प्रमाणात मिळाला:

  • डिमॅट अकाउंट्समध्ये वाढ: २०१५ मध्ये NSDLकडे सुमारे १.५ कोटी अकाउंट्स होती; आज ती संख्या ३ कोटींवर पोहोचली आहे.
  • डिपॉझिटेड मालमत्तेचा वेग: २०१५ मध्ये ₹१०० लाख कोटींच्या आसपास असलेली मालमत्ता आज ₹५१० लाख कोटींवर पोहोचली आहे – म्हणजेच सुमारे ५ पट वाढ.

DP नेटवर्क विस्तार: देशभरात ६५,००० हून अधिक सेवा केंद्रे कार्यरत आहेत.

नफा-तोटा पत्रक (P&L) – मजबूत आर्थिक स्थिती

एनएसडीएलने सतत सकारात्मक कामगिरी दाखवली आहे:

  • FY23: महसूल – ₹१०२२ कोटी, नफा – ₹२३५ कोटी
  • FY24: महसूल – ₹१२६८ कोटी, नफा – ₹२७५ कोटी
  • FY25 (अनुमानित): महसूल – ₹१४२० कोटी, नफा – ₹३४३ कोटी
नफा
महसूल

ही आकडेवारी एनएसडीएलची आर्थिक स्थैर्य, खर्चावर नियंत्रण आणि वाढती कार्यक्षमता दर्शवते. ही कंपनी पूर्णपणे debt-free आहे, ज्यामुळे तिचा विश्वासार्हता अधिक वाढते.

सध्याचे भागधारक आणि त्यांची टक्केवारी

NSDL हा व्यावसायिकरित्या व्यवस्थापित केलेला समूह आहे आणि त्याला कोणताही ओळखण्यायोग्य प्रवर्तक (promoter) नाही. हा IPO पूर्णपणे ऑफर फॉर सेल (OFS) प्रकारचा आहे, म्हणजेच कंपनीला यातून कोणताही नवीन निधी मिळणार नाही. सध्याचे भागधारक त्यांचे काही शेअर्स विकत आहेत.

या IPO चा मुख्य उद्देश सिक्युरिटीज अँड एक्सचेंज बोर्ड ऑफ इंडिया (SEBI) च्या नियमांचे पालन करणे हा आहे, ज्यानुसार मार्केट इन्फ्रास्ट्रक्चर इन्स्टिट्यूशन्स (MIIs) मध्ये कोणत्याही एका घटकाची हिस्सेदारी १५% पेक्षा जास्त नसावी. IDBI बँक (२६.०१%) आणि नॅशनल स्टॉक एक्सचेंज (NSE) (२४%) सारख्या प्रमुख भागधारकांना त्यांचे शेअर्स विकून ही नियामक मर्यादा पाळावी लागत आहे.

Table 2: NSDL चे प्रमुख भागधारक आणि IPO मधील विक्री

भागधारक (Shareholder)IPO पूर्वीची अंदाजित टक्केवारी (Pre-IPO % Stake)IPO मध्ये विकले जाणारे शेअर्स (Shares to be Sold in IPO)
IDBI बँक२६.१०%२.२२ कोटी
नॅशनल स्टॉक एक्सचेंज (NSE)२४%१.८० कोटी
स्टेट बँक ऑफ इंडिया (SBI)५%४० लाख
HDFC बँक८%२०.१ लाख
युनियन बँक ऑफ इंडियाN/A५ लाख
स्पेसिफाइड अंडरटेकिंग ऑफ युनिट ट्रस्ट ऑफ इंडिया (SUUTI)N/A३४.१५ लाख
एकूण५.०१ कोटी

मोठ्या संस्थात्मक भागधारकांकडून होणारी ही विक्री केवळ नियामक अनुपालनासाठी नाही, तर त्यांच्यासाठी प्रचंड नफा कमावण्याची संधी आहे. उदाहरणार्थ, IDBI बँकेने आपले NSDL शेअर्स प्रति शेअर फक्त २ रुपये या सरासरी किमतीला घेतले होते आणि त्यांची सध्याची हिस्सेदारी ४,१७६ कोटी रुपये इतकी आहे, ज्यामुळे त्यांना ३९,०००% पेक्षा जास्त परतावा मिळाला आहे. NSE ला देखील त्यांच्या गुंतवणुकीवर मोठा नफा झाला आहे. हे दर्शवते की NSDL च्या व्यवसाय मॉडेलमध्ये दीर्घकाळात प्रचंड मूल्य निर्माण करण्याची क्षमता आहे. नवीन गुंतवणूकदारांसाठी, हे महत्त्वाचे आहे की ते अशा कंपनीत गुंतवणूक करत आहेत ज्याने आपल्या सुरुवातीच्या गुंतवणूकदारांसाठी अभूतपूर्व संपत्ती निर्माण केली आहे.

NSDL IPO चे तपशील

NSDL IPO हा पूर्णपणे ऑफर फॉर सेल (OFS) आहे, ज्यामध्ये ५.०१ कोटींपर्यंत इक्विटी शेअर्सची विक्री केली जाईल. कंपनीला यातून कोणताही नवीन निधी मिळणार नाही. IPO साठी किंमत बँड ७६० ते ८०० रुपये प्रति इक्विटी शेअर निश्चित करण्यात आला आहे, ज्याचे दर्शनी मूल्य २ रुपये आहे. या किंमत बँडच्या वरच्या स्तरावर, NSDL चे बाजार भांडवल (market capitalization) सुमारे १६,००० कोटी रुपये असण्याचा अंदाज आहे , आणि IPO चा एकूण आकार सुमारे ४,०११ कोटी रुपये असेल.

अनलिस्टेड मार्केटमध्ये NSDL चे शेअर्स अलीकडे १,०२५ रुपये प्रति शेअरने व्यवहार करत होते, जे IPO च्या किंमत बँडपेक्षा सुमारे २२% जास्त आहे. ग्रे मार्केट प्रीमियम (GMP) सध्या १६७ रुपये प्रति शेअर आहे, जो लिस्टिंग किमतीवर सुमारे २१% नफा दर्शवतो. तथापि, GMP हा अनधिकृत आकडा असून तो SEBI च्या मार्गदर्शक तत्त्वांच्या विरोधात आहे.

महत्त्वाच्या तारखा:

  • अँकर गुंतवणूकदारांसाठी बोली: २९ जुलै २०२५
  • IPO उघडण्याची तारीख: ३० जुलै २०२५
  • IPO बंद होण्याची तारीख: १ ऑगस्ट २०२५
  • वाटप अंतिम तारीख: ४ ऑगस्ट २०२५
  • लिस्टिंग तारीख: ६ ऑगस्ट २०२५

IPO किंमत अनलिस्टेड मार्केटमधील मूल्यांकनापेक्षा कमी ठेवणे हे सध्याच्या बाजारातील ‘कंझर्व्हेटिव्ह प्राइसिंग’ च्या ट्रेंडचे सूचक आहे. हा दृष्टिकोन कंपन्या आणि त्यांचे गुंतवणूक बँकर यशस्वी IPO सदस्यता सुनिश्चित करण्यासाठी आणि लिस्टिंगच्या दिवशी सकारात्मक परतावा देण्यासाठी अवलंबतात. हे बाजारात आत्मविश्वास निर्माण करण्याचे एक धोरणात्मक पाऊल आहे, ज्यामुळे गुंतवणूकदारांना लिस्टिंगवर चांगला परतावा मिळण्याची शक्यता वाढते.

फक्त BSE वर लिस्टिंग का?

NSDL चे शेअर्स बॉम्बे स्टॉक एक्सचेंज (BSE) वर लिस्ट होण्याची शक्यता आहे. काही अहवालांमध्ये नॅशनल स्टॉक एक्सचेंज (NSE) वर देखील लिस्टिंगचा उल्लेख असला तरी , NSDL चा प्रतिस्पर्धी CDSL केवळ NSE वर लिस्टेड आहे. त्यामुळे, NSDL चे BSE वर लिस्टिंग हे एक समान धोरण असू शकते, जिथे प्रत्येक प्रमुख डिपॉझिटरी एका प्राथमिक एक्सचेंजशी संलग्न आहे. हे एक संतुलित परिसंस्था (ecosystem) राखण्यासाठी एक धोरणात्मक निवड असू शकते.

या IPO मागील एक महत्त्वाचे कारण म्हणजे SEBI ने मार्केट इन्फ्रास्ट्रक्चर इन्स्टिट्यूशन्स (MIIs) साठी घालून दिलेले नियम. या नियमांनुसार, कोणत्याही एका संस्थेला MII मध्ये १५% पेक्षा जास्त हिस्सा ठेवण्याची परवानगी नाही. IDBI बँक (२६.०१%) आणि NSE (२४%) सारख्या प्रमुख भागधारकांना त्यांचे शेअर्स विकून ही मर्यादा पाळावी लागत आहे. त्यामुळे, लिस्टिंगचा निर्णय आणि IPO चा प्रकार हा नियामक अनुपालनाचा एक भाग आहे. हे नियामक पाऊल बाजाराच्या अखंडतेसाठी सकारात्मक आहे, कारण ते महत्त्वपूर्ण वित्तीय पायाभूत सुविधांमध्ये जास्त मालकी एकाग्रता (ownership concentration) प्रतिबंधित करते.

भविष्यातील वाढीच्या संधी

भारतातील डिमॅट खात्यांची संख्या प्रचंड वेगाने वाढत आहे, जी मार्च २०२० मधील ४.१ कोटींवरून ऑगस्ट २०२४ मध्ये १७.१ कोटींवर पोहोचली आहे. ही वाढ NSDL सारख्या डिपॉझिटरीजसाठी एक मोठी संधी आहे. भारतातील भांडवल बाजारात अजूनही कमी प्रवेश आहे (केवळ ७% लोकसंख्या गुंतलेली आहे ), ज्यामुळे भविष्यात वाढीची प्रचंड क्षमता आहे. ग्रामीण भागातून आणि नवीन पिढीतील गुंतवणूकदारांकडून वाढता सहभाग NSDL ला नवीन ग्राहक मिळवून देईल.

ऑनलाइन डिमॅट खाती उघडणे, सोपे KYC नियम आणि T+0 सेटलमेंट सारख्या तंत्रज्ञानाच्या प्रगतीमुळे शेअर बाजारात गुंतवणूक करणे अधिक सुलभ झाले आहे, ज्यामुळे NSDL च्या सेवांची मागणी वाढेल. NSDL चे ५.९ ट्रिलियन डॉलरचे मालमत्ता व्यवस्थापन (AUC) हे मोठ्या संस्थात्मक गुंतवणूकदारांवरील त्याचे मजबूत नियंत्रण दर्शवते, जे स्थिर आणि उच्च मूल्याचे व्यवहार सुनिश्चित करते. SEBI चे मजबूत नियामक फ्रेमवर्क डिपॉझिटरी प्रणालीची अखंडता आणि पारदर्शकता सुनिश्चित करते, ज्यामुळे गुंतवणूकदारांचा विश्वास वाढतो आणि बाजाराची वाढ होते.

भारताची वाढती अर्थव्यवस्था, युवा लोकसंख्या आणि डिजिटायझेशनचा वेग यामुळे भांडवल बाजारात दीर्घकालीन संरचनात्मक बदल होत आहेत. NSDL, दोन प्रमुख बाजारपेठ पायाभूत सुविधा प्रदात्यांपैकी एक असल्याने, या बदलांचा थेट लाभार्थी आहे. भारताची आर्थिक वाढ, बचतीचे वाढते वित्तीयकरण (financialization), युवा आणि डिजिटल-जागरूक लोकसंख्येचा गुंतवणुकीत वाढता सहभाग आणि नियामक वातावरण या सर्व गोष्टी डिपॉझिटरी सेवांची मागणी वाढवत आहेत. यामुळे NSDL ची व्यवसाय वाढ भारताच्या दीर्घकालीन आर्थिक वाढीच्या कथेला थेट जोडलेली आहे, ज्यामुळे गुंतवणूकदारांना एक मजबूत वाढीचा मार्ग मिळतो.

वाढीच्या संधी – ‘YUVA’ पासून T+0 पर्यंत

  • YUVA प्रोग्राम: २४ वर्षांखालील ग्राहकांसाठी तीन वर्ष फ्री AMC – नवगुंतवणूकदारांना आकर्षित करण्यासाठी.
  • T+1 ते T+0 Settlement: भविष्यातील वेगवान व्यवहार प्रक्रियांत NSDLचा मुख्य रोल असेल.
  • डिजिटल भारत आणि डीपी विस्तार: ग्रामीण भागांमध्ये खात्यांची वाढ – भविष्यातील मोठं expansion potential.
  • DLT व blockchain आधारित सेवांमध्ये गुंतवणूक: नवीन तंत्रज्ञानावर आधारित सुरक्षितता प्रणाली विकसित करणं.

गुंतवणूक करावी का?

NSDL हा भारतीय भांडवल बाजाराचा एक महत्त्वाचा आणि अपरिहार्य घटक आहे. शेअर बाजारातील प्रत्येक व्यवहार, मग तो खरेदी असो वा विक्री, NSDL किंवा CDSL द्वारेच होतो. ही एक ‘duopoly’ बाजारपेठ असल्याने , स्पर्धा कमी आहे आणि व्यवसायात स्थिरता आहे. डिमॅट खात्यांची संख्या आणि एकूण मालमत्ता व्यवस्थापनात (AUC) होणारी प्रचंड वाढ NSDL साठी सतत महसूल वाढ सुनिश्चित करते. IPO हा प्रामुख्याने नियामक नियमांचे पालन करण्यासाठी आहे, ज्यामुळे कंपनीची मालकी अधिक विखुरलेली होईल आणि दीर्घकाळात सुशासन वाढेल. IDBI बँक आणि NSE सारख्या जुन्या भागधारकांना त्यांच्या गुंतवणुकीतून मिळालेला प्रचंड परतावा NSDL च्या मजबूत मूलभूत मूल्यांकनाचे आणि दीर्घकालीन मूल्य निर्मिती क्षमतेचे सूचक आहे. IPO ची किंमत अनलिस्टेड मार्केटपेक्षा कमी असल्याने, लिस्टिंगच्या दिवशी नफा मिळण्याची शक्यता वाढते.

तथापि, काही जोखीम घटक देखील विचारात घेणे आवश्यक आहे. हा IPO पूर्णपणे ऑफर फॉर सेल (OFS) असल्याने, कंपनीला व्यवसायाच्या विस्तारासाठी किंवा नवीन उपक्रमांसाठी कोणताही नवीन निधी मिळणार नाही. NSDL चा किंमत-ते-उत्पन्न (PE) रेशो (६०x किंवा ४७x) CDSL (६९x किंवा ६५x) पेक्षा कमी असला तरी , CDSL ची नफाक्षमता आणि परतावा इक्विटीवर (ROE) (३३% विरुद्ध १७%) NSDL पेक्षा जास्त आहे. याचा अर्थ NSDL ला कार्यक्षमतेत सुधारणा करण्याची गरज आहे. डिपॉझिटरी व्यवसायाचे स्वरूप नियामक नियमांवर अवलंबून असते. भविष्यातील कोणतेही मोठे नियामक बदल व्यवसायावर परिणाम करू शकतात. सायबर सुरक्षा आणि डेटा संरक्षणाचे धोके नेहमीच असतात, कारण NSDL मोठ्या प्रमाणात संवेदनशील आर्थिक डेटा हाताळते.

दीर्घकालीन दृष्टिकोनातून विचार करणाऱ्या गुंतवणूकदारांसाठी NSDL IPO एक चांगला पर्याय असू शकतो. NSDL हा भारतीय भांडवल बाजाराच्या वाढीच्या कथेवर अप्रत्यक्षपणे पैज लावण्यासारखे आहे. कंपनीची कामगिरी संपूर्ण भारतीय वित्तीय बाजाराच्या वाढीशी जोडलेली आहे. त्याचे सध्याचे मूल्यांकन आणि दुहेरी बाजारपेठेतील स्थान आकर्षक आहे. CDSL च्या तुलनेत NSDL च्या मूल्यांकनात असलेली सवलत आणि त्याची उच्च AUC (मोठ्या संस्थात्मक ग्राहकांचा आधार) हे सकारात्मक घटक आहेत. बाजारातील अस्थिरता आणि कंपनीच्या कार्यक्षमतेतील सुधारणा यावर लक्ष ठेवणे आवश्यक आहे.

निष्कर्ष

NSDL चा IPO भारतीय भांडवल बाजारासाठी एक महत्त्वाचा क्षण आहे. एक प्रमुख डिपॉझिटरी म्हणून, NSDL भारतीय गुंतवणूकदारांसाठी सिक्युरिटीजचे सुरक्षित आणि कार्यक्षम व्यवस्थापन सुनिश्चित करते. कंपनीने मागील काही वर्षांत चांगली आर्थिक कामगिरी केली आहे आणि डिमॅट खात्यांच्या वाढीमुळे भविष्यातही मजबूत वाढीची शक्यता आहे. जरी IPO ऑफर फॉर सेल प्रकारचा असला आणि लिस्टिंग किंमत अनलिस्टेड मार्केटपेक्षा कमी असली तरी, नियामक अनुपालन आणि भारतीय भांडवल बाजाराच्या दीर्घकालीन वाढीच्या दृष्टिकोनातून हा IPO आकर्षक वाटतो. दीर्घकालीन गुंतवणूकदारांनी NSDL च्या IPO चा विचार करावा, कारण ते भारतीय आर्थिक वाढीच्या कथेचा एक अविभाज्य भाग आहे. तथापि, कोणताही गुंतवणुकीचा निर्णय घेण्यापूर्वी आपल्या आर्थिक सल्लागाराचा सल्ला घेणे नेहमीच महत्त्वाचे आहे.


Discover more from Atharva Investments

Subscribe to get the latest posts sent to your email.

या ब्लॉगद्वारे माझा उद्देश आहे – आर्थिक ज्ञानाला मराठीतून सर्वांपर्यंत पोहोचवणे.

इथे तुम्हाला सापडेल:
📈 आर्थिक विश्लेषण
💹 गुंतवणुकीचे संधीअवसर
📊 म्युच्युअल फंड व शेअर बाजार यांचे अभ्यासपूर्ण लेख
📚 वित्तीय साक्षरतेसाठी मार्गदर्शन

सोप्या भाषेत, आकडेवारी आणि वास्तवाधारित माहिती देण्याचा माझा प्रयत्न असतो – जेणेकरून सामान्य माणूसही आत्मविश्वासाने गुंतवणूक करू शकेल.

Discover more from Atharva Investments

Subscribe now to keep reading and get access to the full archive.

Continue reading